Αλλεργία στο λάστιχο (latex allergy)

Τι είναι το φυσικό λάστιχο

• Το φυσικό λάστιχο αποτελεί το προϊόν της χημικής κατεργασίας του γαλακτώδους υγρού από τον κορμό του φυτού Hevea  Brasiliensis, που φύεται στην Κεντρική και Νότιο Αμερική (κυρίως στη Βραζιλία), αλλά καλλιεργείται στην Ασία και Αφρική.
• Αποτελείται κυρίως από το πολυμερές 1,4-πολυισοπρένιο, αλλά περιέχει και πλήθος άλλων ουσιών (υδατανθράκων, λιπιδίων, πεπτιδίων, λιποπρωτεϊνών και νουκλεϊνικών οξέων κλπ). Χρησιμοποιείται σε πλήθος αντικειμένων της καθημερινής ζωής, που ο αριθμός τους ξεπερνά τις 40.000.

Από τι αποτελείται το latex;

Περιέχει κυρίως νερό και πολυμερή λάστιχου, μαζί με ζάχαρη, ρητίνη, λιπίδια, φωσφολιπίδια, και πρωτεΐνες που ευθύνονται για την εκδήλωση συμπτωμάτων αλλεργίας.

Γιατί το λάστιχο έγινε ξαφνικά αλλεργιογονική ουσία;

• Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 δεν υπήρχε σημαντική έκθεση στο λάστιχο για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού στη καθημερινή ζωή. Περί το 1987 άρχισε η μεγάλη εκστρατεία πρόληψης του  AIDS, με αποτέλεσμα την εκτεταμένη χρήση χειρουργικών γαντιών και προφυλακτικών, προϊόντα αποκλειστικά κατασκευασμένα από φυσικό λάστιχο.
• Η κατακόρυφη αύξηση της έκθεσης οδήγησε σε δραματική  αύξηση των περιπτώσεων αλλεργίας στο λάστιχο κυρίως σε ομάδες όπως άτομα ανήκοντα σε χώρους παροχής  υπηρεσιών Υγείας, ασθενείς με συχνές ιατρικές επεμβάσεις ή χρήση καθετήρων.
• Tέλος πιθανολογείται ότι η ραγδαία αύξηση των κυκλοφορούμενων οχημάτων στους δρόμους των πόλεων, συμβάλλει στην αύξηση της ευαισθησίας στο λάστιχο. Αυτό συμβαίνει λόγω της αύξησης της συγκέντρωσης μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα από την τριβή των ελαστικών στην άσφαλτο.

Πόσο συχνή είναι η αλλεργία στο λάστιχο;

• Για το διάστημα πριν την δεκαετία του `80 δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία.
• Μετά την ευρεία εφαρμογή προϊόντων από λάστιχο η συχνότητα στο γενικό πληθυσμό υπολογίζεται ότι είναι περίπου στο 1%, χωρίς τα τελευταία 3-4 χρόνια να δείχνει ανοδικές τάσεις, μάλλον δηλαδή η κορύφωση της «επιδημίας» έχει παρέλθει.
• Σε ειδικές ομάδες όπως οι ασχολούμενοι με επαγγέλματα υγείας, υπολογίζεται ότι η συχνότητα κυμαίνεται ευρύτατα από 2% έως και 17%, ενώ στους ασχολούμενους με την κατεργασία του λάστιχου η   συχνότητα πιθανόν να φθάνει το 10%.

Ποιες είναι οι ομάδες κινδύνου;

1. Άτομα απασχολούμενα στο χώρο της Υγείας
2. Εργαζόμενοι σε βιομηχανία παραγωγής λάστιχου
3. Άτομα με δισχιδή ράχη και ουρογεννητικές ανωμαλίες
4. Άτομα με ιστορικό πολλαπλών χειρουργικών επεμβάσεων ή έκθεση των βλεννογόνων τους σε latex σε νεαρή ηλικία
5. Άτομα με ιστορικό ατοπίας (αλλεργικής προδιάθεσης) ή αλλεργικής νόσου ή τροφικής αλλεργίας σε μπανάνα, avocado, ακτινίδιο, κάστανο, πεπόνι, τομάτα, σέλινο.

Πως εκδηλώνεται η αλλεργία στο λάστιχο;

Κυρίως με δύο μορφές

1.Δερματίτιδα εξ επαφής

2.Άμεσου τύπου αλλεργική αντίδραση

1. Δερματίτιδα εξ επαφής

Η πρώτη και πιο συχνή είναι η καλούμενη επιβραδυνόμενη υπερευαισθησία με κλασικό παράδειγμα την δερματίτιδα εξ επαφής. Αυτή έχει δύο μορφές την:

• Οξεία Μορφή: Στο σημείο επαφής μετά από 18-24 ώρες εμφανίζεται έντονος κνησμός, καύσος με επιδεινούμενη ερυθρότητα, οίδημα (πρήξιμο) και δυνατόν να σχηματισθεί βλατιδοφυσσαλιδώδες εξάνθημα, αφήνοντας μια φλεγμονώδη περιοχή. Η βλάβη φθάνει στα τυπικά στάδια της απολέπισης ή/και το σχηματισμό εσχάρας.
• Χρόνια μορφή: Απαντάται σε περιοχές του δέρματος με συνεχή έκθεση στο αλλεργιογόνο. Ανάλογα με το βαθμό χρονιότητας εμφανίζεται πολυμορφία των βλαβών ( βλατίδες, βλατιδοφυσσαλιδώδες εξάνθημα, διαβρώσεις, εσχάρες) και αν επιμείνει επί μακρόν οδηγεί σε λειχηνοποίηση, υπερκεράτωση, ραγάδες και απολέπιση.

2. Άμεσου τύπου οξεία αλλεργική αντίδραση

Η κλασσική αλλεργική αντίδραση άμεσου τύπου (σχηματίζονται δηλαδή IgE αντισώματα), εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως

• Ρινίτιδα
• Άσθμα
• Κνίδωση
• Αγγειοοίδημα ή ακόμη και
• Αλλεργικό shock.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αλλεργίας στο latex;

Τα συμπτώματα ποικίλλουν, ανάλογα με το βαθμό σοβαρότητας της αλλεργίας καθώς και με το βαθμό και το είδος της έκθεσης στο λάστιχο. Το είδος της έκθεσης μπορεί να είναι με επαφή ή μέσω αναπνοής. Συμπτώματα  εκδηλώνονται συνήθως μέσα στα πρώτα τριάντα λεπτά από την επαφή και μπορεί να είναι:
1. Κνησμός και πρήξιμο στο σημείο επαφής του δέρματος
2. Κνησμός στη μύτη και καταρροή με φταρνίσματα
3. Κνησμός στα μάτια με δακρύρροια
4. Κνησμός και πρήξιμο στο στόμα, γλώσσα και φάρυγγα
5. Συριγμός στην αναπνοή
6. Σπάνια, συμπτώματα αναφυλακτικής αντίδρασης [έντονη δύσπνοια, πτώση αρτηριακής υπέρτασης]

Σε ποια είδη υπάρχει latex;

Η αλλεργία στο λάστιχο (latex) είναι αλλεργία της σύγχρονης εποχής. Και αυτό γιατί η συχνότητα της αλλεργίας στο latex αυξήθηκε κατά πολύ με την αυξημένη χρήση του λάστιχου, ιδιαίτερα από τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Το λάστιχο δυστυχώς χρησιμοποιείται σε πάρα πολλά προϊόντα καθημερινής χρήσης όπως ιατρικά είδη (καθετήρες, γάντια, σύριγγες, μάσκες κ.α.) μπαλόνια, γάντια οικιακής χρήσης, προφυλακτικά, χαλιά και μοκέτες, ελαστικά αυτοκινήτων κ.α.
Γενικά, είδη που περιέχουν λάστιχο και χρησιμοποιούνται σε βαριές εργασίες [π.χ. λάστιχα αυτοκινήτων]

Ποιοι είναι οι σοβαρότεροι κίνδυνοι για μένα;

Η αλλεργία στο λάστιχο μπορεί να γίνει επικίνδυνη όταν υπάρξει άμεση επαφή με βλεννογόνους π.χ. στόμα, μύτη, εσωτερικά όργανα. Αυτό μπορεί να συμβεί:
· σε άμεση επαφή π.χ. στο φούσκωμα μπαλονιού, σε χρήση προφυλακτικών ή χειρουργικών γαντιών, κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης ή σε γυναικολογική ή οδοντιατρική εξέταση
· Ή μετά εισπνοή σκόνης [πούδρας] χειρουργικού γαντιού ή μπαλονιού
Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν γρήγορα, λόγω της ταχύτερης απορρόφησης των αλλεργιογόνων του latex.

 

Φρούτα και λαχανικά –  Latex—fruit σύνδρομο – Τι είναι;

21-58% των ασθενών με αλλεργία στο latex, μπορεί να εμφανίσουν αλλεργικές αντιδράσεις εναντίον συγκεκριμένων τροφών, όπως μπανάνα, ακτινίδιο, κάστανο, αβοκάντο κ.α. Αυτό συμβαίνει γιατί στο latex υπάρχουν κάποιες πρωτεΐνες που λέγονται χιτινάσες (Hev b 6.02 και 7, Hev b 8, 11 και 12) που περιέχονται επίσης και σε αυτές τις τροφές.
Συνήθως προηγείται η ευαισθησία στο latex, αλλά κάποιες φορές όμως μπορεί να προηγείται η ευαισθησία σε τροφές.
Τα συμπτώματα  κυμαίνονται από πολύ ήπια, ενώ σπανιότερα μπορεί να εκδηλωθούν  σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις. Στην εικόνα 1 φαίνονται κάποιες τροφές που είνια υψηλού ή μετρίου κινδύνου για την εκδήλωση αντιδράσεων σε ασθενείς με ευαισθησία στο latex.

To latex χρησιμοποιείται ευρέως σε υπηρεσίες υγείας (νοσοκομεία, οδοντιατρεία, ιατρεία κ.α.). Ενημερώστε  άμεσα για τυχόν ευαισθησία στο latex τον οικογενειακό γιατρό, τον οδοντίατρο, τη νοσηλεύτρια,  τον χειρουργό, τον ακτινολόγο.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Μεγάλη σημασία για τη σωστή διάγνωση είναι το ιστορικό, πρέπει δηλαδή να υποπτευθεί ο ασθενής ή ο γιατρός ότι πιθανόν το πρόβλημα να οφείλεται σε αλλεργία στο λάστιχο.

Η δερματίτιδα εξ επαφής επιβεβαιώνεται με τα κλασικά patch tests τα οποία τοποθετούνται στην πλάτη για 48 ώρες.

Για την αντίδραση άμεσου τύπου ισχύει ότι με τα υπόλοιπα αλλεργιογόνα, δηλαδή δερματικές δοκιμασίες νυγμού (prick tests) – υπάρχουν στο εμπόριο αντιδραστήρια- , καθώς και η αναζήτηση στον ορό IgE αντισωμάτων (RAST), αν και στα τελευταία δεν υπάρχουν αντιδραστήρια για όλα τα αντιγόνα του λάστιχου.

Πώς θεραπεύεται;

Η μόνη θεραπεία είναι η αποφυγή χρήσης προϊόντων που περιέχουν λάστιχο. Ο πίνακας περιέχει ενδεικτικά κάποια από αυτά, άλλωστε ξεπερνούν τις 40.000 είδη:

1.Γάντια 2.Αθλητικά είδη 3.Γόμες 4.Γάντια (κουζίνας κλπ) 5.Μπαλόνια 6.Καθετήρες 7.Ενδύματα (κυρίως εσώρουχα) 8.Computer mouse pads 9.Περιχειρίδες πιεσόμετρων κλπ 10.Χαλιά 11.Επίδεσμοι, λευκοπλάστ κλπ

12.Παιχνίδια 13.Σόλες παπουτσιών 14.Προφυλακτικά / διαφράγματα 15.Οδοντιατρικά (στηρίγματα, βούρτες κλπ) 16.Ταινίες επικολλητικές 17.Στηθοσκόπια 18.Κουμπιά ηλεκτρονικών συσκευών 19.Πάνες, σερβιέτες κλπ 20.Πιπίλες μωρών 21.Μάσκες προσώπου

Τα τελευταία χρόνια, εφαρμόζεται με καλά ποσοστά επιτυχίας, θεραπεία απευαισθητοποίησης (ανοσοθεραπεία) στο latex, σε επιλεγμένες περιπτώσεις.

Απαιτείται προσοχή σε ορισμένες σημάνσεις προϊόντων ότι είναι «latex free», επειδή μπορεί να σημαίνει ότι περιέχουν latex σε πολύ μικρές ποσότητες. Ελάχιστη ποσότητα latex εάν έλθει σε επαφή με το αλλεργικό άτομο μπορεί να έχει μοιραία αποτελέσματα.

Προσοχή επίσης απαιτείται στην εισπνοή της πούδρας (ταλκ) που έχουν τα χειρουργικά γάντια, διότι μπορεί να είναι προσκολλημένα σωματίδια latex.

Υπάρχουν στην αγορά διαθέσιμα προϊόντα (γάντια, προφυλακτικά, καθετήρες κλπ) που αποτελούνται από πολυμερείς ουσίες όπως είναι το βινύλιο, νεοπρένιο τα οποία είναι ασφαλή στα άτομα με αλλεργία στο λάστιχο.

ΠΡΟΣΟΧΗ!

• Πολλοί άνθρωποι αλλεργικοί στο latex είναι πιθανό να εμφανίσουν αίσθημα κνησμού στο στόμα και πιθανόν και οίδημα στα χείλη ή τη γλώσσα μετά από βρώση μπανάνας, αβοκάντο, ακτινιδίου και σπανιότερα με πεπόνι ή κάστανο.
• Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται ως “oral allergy syndrome” και οφείλεται στην ομοιότητα που υπάρχει σε κάποιες πρωτεΐνες των τροφών αυτών με τις πρωτεϊνες του λάστιχου.
• Η κατάσταση αυτή συνήθως δεν είναι επικίνδυνη και διαρκεί για λίγα λεπτά. Δεν εμφανίζεται σε όλους όσους είναι αλλεργικοί στο λάστιχο και σε όσους εμφανισθεί δεν είναι απαραίτητο να συμβεί με όλες τις παραπάνω τροφές.
• Υπάρχει όμως μικρή πιθανότητα να εκδηλωθούν σοβαρότερα συμπτώματα όπως γενικευμένη εμφάνιση εξανθημάτων (κνίδωση), δύσπνοια, έμετοι ή διάρροια ή σπάνια, αλλεργικό shock.
• Επομένως όλοι όσοι είναι αλλεργικοί στο λάστιχο πρέπει να αποφεύγουν τις συγκεκριμένες τροφές
• Περισσότερες πληροφορίες στο αντίστοιχο άρθρο της ιστοσελίδας μας

Πάντοτε το άτομο που έχει αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης αλλεργικού shock στο λάστιχο πρέπει να έχει μαζί του το set αντιμετώπισης Συστηματικής Αναφυλαξίας που περιλαμβάνει:

• Συσκευή αυτόματης έγχυσης αδρεναλίνης, κορτικοειδές
• Αντιϊσταμινικά χάπια
• Χάπι κορτιζόνης και
• Συσκευή εισπνοών βρογχοδιασταλτικού

Η χρήση των φαρμάκων γίνεται αναλόγως των συμπτωμάτων, βάσει των οδηγιών του αλεργιογόνου, στην περίπτωση επαφής με προϊόντα από λάστιχο.