Αν η μύτη σας ενώ είχατε φάει κόκκινο κρέας, αρχίσει ξαφνικά να έχει έντονη καταρροή και μπούκωμα, αν αρχίσετε να έχετε δύσπνοια ή αν αρχίσετε να βγάζετε εξανθήματα, είναι πιθανόν να έχετε αλλεργία στο κόκκινο κρέας.
Το κρέας από θηλαστικό ζώο, μπορεί να είναι μοσχάρι, αρνί, κατσίκι, χοιρινό ενώ έχουν αναφερθεί περιπτώσεις αλλεργίας ακόμα και μετά βρώση κρέατος φάλαινας και φώκιας.
Αίτια
Η πρώτη περίπτωση αλλεργίας στο κόκκινο κρέας δημοσιεύθηκε μόλις το 2009 και αναφερόταν σε 24 ασθενείς που εκδήλωσαν συμπτώματα κνίδωσης ή σοβαρής αναφυλακτικής αντίδρασης, 3-6 ώρες αφού έφαγαν μοσχαρίσιο, αρνίσιο ή χοιρινό κρέας. Αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν πολύ πιο συχνή στις βορειοανατολικές πολιτείες των Η.Π.Α. λόγω του ότι τα πρώτα περιστατικά αποδόθηκαν σε δήγμα του τσιμπουριού Lone Star που ενδημεί σε αυτές τις περιοχές. Μέχρι σήμερα όμως έχουν αναφερθεί πολλά παρόμοια περιστατικά σε χώρες της Ευρώπης και Ασίας αλλά και στην Αυστραλία και τη Νότιο Αμερική όπου εμπλέκονται άλλα είδη τσιμπουριών. Ο μηχανισμός με τον οποίο προκαλείται η πάθηση είναι ο εξής: μετά από μια ωραία βόλτα στο δάσος όπου πιθανόν να κάναμε και ένα ωραίο πικνίκ, επιστρέφουμε πίσω έχοντας όμως σε κάποια εκτεθειμένα σημεία του σώματός μας (συνήθως χέρια, γάμπες ή αυχένα) τσιμπήματα από τσιμπούρια, όπως φαίνεται στην εικ. 1.
Εικ. 1. Ένα ενήλικο τσιμπούρι έχει μέγεθος περίπου μισό εκατοστό (0,50-0,65 εκατοστά (Α,Β). Χρησιμοποιώντας τα πόδια τους τα τσιμπούρια «σκαρφαλώνουν» επάνω στον άνθρωπο και τον τσιμπούν (Γ,Δ).
Τα τσιμπούρια τρέφονται με αίμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις το τσίμπημά τους δεν προκαλεί πρόβλημα πέρα από κάποια τοπική ενόχληση, η οποία κάποιες φορές μπορεί να γίνει πιο έντονη (Εικ. 1Δ). Το τσιμπούρι μεταφέρει με το σάλιο του μια πρωτεΐνη την α-γαλακτόζη (galactose-alpha-1,3-galactose ή α-Gal) που την παίρνει από το αίμα θηλαστικών που τσιμπάει, όπως αγελάδων ή προβάτων. Όταν τσιμπάει ανθρώπους, τους μεταφέρει ταυτόχρονα και αυτή την πρωτεϊνη. Για λόγους που ακόμα δεν έχουν αποσαφηνισθεί, σπάνια, κάποιοι άνθρωποι που έχουν τσιμπηθεί μπορεί να γίνουν αλλεργικοί σε αυτή την πρωτεϊνη και όταν τρώνε κόκκινο κρέας να εκδηλώνουν συμπτώματα ήπιας ή/και σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης. Όσο πιο συχνά έχει τσιμπηθεί από τσιμπούρι κάποιος που είναι αλλεργικός στο κρέας, τόσο πιο σοβαρές είναι οι αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί να εκδηλώσει.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα όπως αναφέρθηκε, μπορεί να εκδηλωθούν 3-6 ώρες μετά από βρώση κρέατος. Αυτή η καθυστέρηση συχνά δυσκολεύει τη διάγνωση καθώς δυσχεραίνει τη συσχέτιση αιτίας και συμπτωμάτων. Φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση της βαρύτητας των συμπτωμάτων τόσο με το βαθμό ευαισθησίας όσο και με την ποσότητα που θα καταναλωθεί. Υπάρχουν ασθενείς που εμφανίζουν πολύ λίγα ή και καθόλου συμπτώματα, περιορίζοντας την ποσότητα του κρέατος. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται συνήθως, είναι ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:
- Εξάνθημα, συνήθως με κνησμό, κατά τόπους ή γενικευμένο σε όλο το σώμα
- Οίδημα (πρήξιμο) χειλέων, προσώπου, γλώσσας ή άλλων σημείων του σώματος
- Αίσθημα δύσπνοιας ή συριγμό στην αναπνοή
- Συμπτώματα ρινίτιδας με καταρροή, μπουκωμένη μύτη και κνησμό
- Πόνους στην κοιλιά, διάρροια, έμετοι ή αίσθημα ναυτίας
- Κεφαλαλγία
- Σοβαρή συστηματική αναφυλαξία (αλλεργικό shock με μεγάλη πτώση αρτηριακής πίεσης, έντονη δύσπνοια, τάση για λιποθυμία ή και απώλεια συνείδησης. Περισσότερα για το αλλεργικό shock εδώ.
Υπάρχει όμως πιθανότητα, ο ασθενής με αλλεργία σε κόκκινο κρέας να ευαισθητοποιηθεί και να εμφανίσει αλλεργία και σε άλλους παράγοντες. Αυτό συμβαίνει γιατί ο ασθενής που είναι αλλεργικός στο κόκκινο κρέας, έχει αντισώματα εναντίον της α-γαλακτόζης (α-Gal), όπως αναφέρθηκε πριν. Η πρωτεϊνη αυτή υπάρχει και σε φάρμακα και τροφές (εικ. 2) όπως
- Cetuximab, φάρμακο για τον καρκίνο του παχέως εντέρου και νεοπλασιών κεφαλής και τραχήλου,
- Σπανίως σε σκευάσματα ηπαρίνης
- σε αντιοφφικούς ορούς,
- σε φάρμακα που περιέχουν ζελατίνη (προέρχεται από ζωϊκούς ιστούς), όπως εμβόλια (MMR, Zostavax k.a.) και ενδοφλεβίως χορηγούμενα διαλύματα
- σε βιοπροσθετικές βαλβίδες καρδιάς χοίριες ή βόϊες, όπου μειώνεται κατά πολύ η διάρκεια ζωής της βαλβίδας ή εκδηλώνονται αναφυλακτικές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια του χειρουργείου
- Διαιτητικά υποκατάστατα σε περιπτώσεις παγκρεατικής ανεπάρκειας ή κυστικής ίνωσης
- Τέλος, υπάρχουν αναφορές για εκδηλώσεις συμπτωμάτων με γαλακτοκομικά προϊόντα σε ασθενείς με αλλεργία στο κόκκινο κρέας, λόγω της ύπαρξης α-Gal. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει μόνο σε έντονα αλλεργικούς ασθενείς και με τροφές που περιέχουν υψηλές ποσότητες ζωικού λίπους, όπως π.χ. παγωτά.
Ένα πολύ βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι η νόσος μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιονδήποτε μετά από τσίμπημα τσιμπουριού, ανεξαρτήτως αν πάσχει από άλλες αλλεργικές παθήσεις ή όχι.
Παράγοντες κινδύνου
Μεγαλύτερη πιθανότητα να εκδηλώσουν τη νόσο, έχουν άτομα
- που περνούν πολλές ώρες στην ύπαιθρο,
- που έχουν τσιμπηθεί πολλές φορές από τσιμπούρι στο παρελθόν, ή
- πάσχουν από νοσήματα που σχετίζονται με δυσλειτουργία μαστοκυττάρων
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται στο λεπτομερές ιστορικό που τις περισσότερες φορές θα κατευθύνει τον Αλλεργιολόγο. Οι έντονες τοπικές αντιδράσεις μετά από τσίμπημα τσιμπουριού, επίσης αποτελούν ένδειξη εκδήλωσης ευαισθησίας στην α-γαλακτόζη χωρίς όμως να είναι καθοριστικός παράγοντας. Η επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται με εργαστηριακό έλεγχος μέσω μοριακής διαγνωστικής, αφού έχουν αποκλειστεί άλλα αίτια τροφικής αλλεργίας με την διενέργεια δερματικών δοκιμασιών. Οι δερματικές δοκιμασίες στο κόκκινο κρέας δεν είναι απόλυτα ενδεικτικές. Η δοκιμασία πρόκλησης επί αμφιβολιών δεν συνιστάται να γίνεται, λόγω των καθυστερημένων αντιδράσεων, παρά μόνο σε εξειδικευμένα αλλεργιολογικά κέντρα με εκπαιδευμένο προσωπικό.
Τι πρέπει να κάνει ο ασθενής που πάσχει από το σύνδρομο α-Gal;
Να έχει ενημερωθεί πλήρως για την αποφυγή των συγκεκριμένων τροφών που σχετίζονται με ευαισθησία στην α-γαλακτόζη και την πιθανότητα εκδήλωσης αντιδράσεων μετά λήψη των φαρμάκων που αναφέρθηκαν προηγούμενα. Πρέπει πάντα να έχει μαζί του αγωγή επεισοδίου που περιλαμβάνει και αυτοενιέμενη αδρεναλίνη. Αυτό βέβαια προϋποθέτει να έχει πάρει τις ανάλογες οδηγίες από τον Αλλεργιολόγο για το πότε πρέπει να χρησιμοποιήσει τα φάρμακα εκτάκτου ανάγκης και να έχει εκπαιδευτεί για τη σωστή χρήση της αδρεναλίνης. Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος είναι η αποφυγή. Πάντως για αυτούς που δεν μπορούν να μείνουν χωρίς κόκκινο κρέας, υπάρχουν καλά νέα. Σε κάποιους υπάρχει πιθανότητα να υποχωρήσουν τα συμπτώματα μετά από κάποιο διάστημα και να μπορούν να τρώνε κόκκινο κρέας σε συγκεκριμένες ποσότητες, χωρίς πρόβλημα.Τέλος, για τους βιαστικούς, ανακοινώθηκαν πρόσφατα δυο περιπτώσεις ασθενών οι οποίοι υποβλήθηκαν σεδιαδικασία απευαισθητοποίησης σε κόκκινο κρέαςμε πολύ καλά αποτελέσματα!
