Η σωματική άσκηση προσφέρει ευεξία, βελτίωση της φυσικής κατάστασης του ατόμου, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην πρόληψη πολλών παθήσεων της σύγχρονης εποχής όπως οστεοπόρωση, καρδιαγγειακά νοσήματα κ.α.
Κάποιες φορές όμως και υπό συγκεκριμένες συνθήκες, η σωματική άσκηση μπορεί να συνδέεται άμεσα και έμμεσα με την εκδήλωση συμπτωμάτων αλλεργίας.
Από τις πιο συχνές παθήσεις που μπορουν να εκδηλωθούν ή να επιδεινωθούν μετά την άσκηση είναι το βρογχικό άσθμα.
Τι είναι το άσθμα μετά από άσκηση [ΑΜΑ];
Το άσθμα είναι μια χρόνια πάθηση των πνευμόνων και σε ποσοστό πάνω από 50% είναι αλλεργικής αιτιολογίας. Εμφανίζεται συνήθως σε νεαρές ηλικίες και χαρακτηρίζεται από δύσπνοια, συριγμό, αίσθημα δυσφορίας στο στήθος και βήχα. Το 60-90% των ασθματικών, ιδιαίτερα αυτών της νεαρής ηλικίας, εμφανίζουν πολύ συχνά ασθματική κρίση μετά από έντονη σωματική άσκηση. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα το άσθμα μετά από άσκηση μπορεί να είναι η μοναδική εκδήλωση άσθματος και ο ασθενής εκτός των περιπτώσεων που ασκείται, να είναι απόλυτα υγιής.
Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται 5-20 λεπτά από την έναρξη της άσκησης, ανάλογα με την έντασή της και τη φυσική κατάσταση του ασθενούς. Τις περισσότερες φορές ο ασθενής αναγκάζεται να σταματήσει με τα συμπτώματα να φτάσουν στο μέγιστο της έντασής τους περίπου δέκα λεπτά μετά τη διακοπή της άσκησης και υποχωρούν σταδιακά σε περίπου 60 λεπτά χωρίς να αποκλείεται να κρατήσουν περισσότερο.
Σημεία ιδιαίτερα προσοχής στα παιδιά είναι ότι
- Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν πολύ απότομα.
- Συχνά, το μοναδικό παράπονο των παιδιών που πάσχουν από άσθμα μετά άσκηση είναι ότι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να παίξουν με τα άλλα παιδιά.
Ο χρόνος εκδήλωσης και ο βαθμός βαρύτητας των συμπτωμάτων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Οι σπουδαιότεροι είναι:
- Η σοβαρότητα και ο έλεγχος του άσθματος
- Η θερμοκρασία και η υγρασία του περιβάλλοντος χώρου [ο ψυχρός και ξηρός αέρας αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης ΑΜΑ, σε αντίθεση με τον υγρό και θερμό αέρα όπως π.χ. σε κολυμβητήριο].
- Ύπαρξη παραγόντων στο περιβάλλον, που επιβαρύνουν το άσθμα (π.χ. αλλεργιογόνα, ατμοσφαιρική ρύπανση, ομίχλη κλπ
- Πρόσφατη λοίμωξη αναπνευστικού
- Το είδος και η ένταση της άσκησης – η έντονη σωματική άσκηση [έντονη είναι η άσκηση κατά την οποία η κατανάλωση οξυγόνου αυξάνεται πάνω από 80% συγκριτικά με την περίοδο ηρεμίας] για 5-10 λεπτά αρκεί για να προκαλέσει άσθμα μετά άσκηση
Σε ποια αθλήματα εμφανίζεται πιο συχνά άσθμα μετά άσκηση
Αθλήματα που απαιτούν έντονη δραστηριότητα για πολύ ώρα ή ανά διαστήματα ή διεξάγονται σε χαμηλές θερμοκρασίες είναι περισσότερο πιθανό να προκαλέσουν ΑΜΑ. Τέτοια αθλήματα είναι:
- Τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων
- Καλαθοσφαίριση
- Σκι
- Χόκεϋ επί πάγου
Αθλήματα με μικρότερη πιθανότητα εκδήλωσης ΑΜΑ είναι:
- Κολύμπι
- Πεζοπορία
- Ποδήλατο για ψυχαγωγία
- Πετοσφαίριση [βόλεϊ]
- Γκόλφ
- Άρση βαρών
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση του άσθματος μετά άσκηση, ξεκινάει από τη σωστή διάγνωση.
Σπιρομέτρηση, δοκιμασία πρόκλησης με ψυχρό αέρα, σπιρομέτρηση προ και μετά από άσκηση σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, έλεγχος με δερματικές δοκιμασίες για αλλεργίες και εξετάσεις αίματος και ακτινογραφία θώρακα, περιλαμβάνονται στο σωστό έλεγχο και τη διερεύνηση αιτιών άσθματος μετά άσκηση. Με αυτό τον τρόπο θα καθοριστεί η διάρκεια και η σοβαρότητα των συμπτωμάτων, ο βαθμός απόφραξης των αεραγωγών καθώς και κατά πόσο επηρεάζεται η ποιότητα ζωής του ασθενούς. Το βασικότερο όμως είναι ότι θα καθοριστεί σε ποιό βαθμό διαταράσσονται οι καθημερινές του ασχολίες ώστε να δοθεί η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.
Η εμφάνιση συμπτωμάτων άσθματος με την άσκηση σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να είναι αιτία για να αποφεύγει ο ασθματικός ασθενής να ασκείται. Ένας από τους καλύτερους τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος είναι η ίδια η άσκηση! Ο ασθματικός ασθενής που θέλει να αθληθεί θα πρέπει να ακολουθήσει ένα οργανωμένο πρόγραμμα άθλησης. Θα πρέπει όμως να έχει ακολουθήσει την ανάλογη προθεραπεία με τη χρήση εισπνεόμενων β2-διεγερτών για την αποτροπή εμφάνισης ασθματικών κρίσεων λόγω άσκησης.
Απαραίτητα και πολύ βασικά στοιχεία είναι η σωστή ενυδάτωση και η κατάλληλη προθέρμανση με ελαφρύ τρέξιμο. Είναι πολύ βασικό, η προθέρμανση να περιλαμβάνει διαστήματα με εναλλαγές τρεξίματος και βαδίσματος. ώστε ο ασθενής να προκαλέσει την εκδήλωση ανερέθιστης περιόδου κατά την οποία ο οργανισμός δεν αντιδρά αν επαναληφθεί το ερέθισμα και να την εκμεταλλευθεί ανάλογα.
Με τη σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος, ο ασθενής που πάσχει από άσθμα, μπορεί να ασχοληθεί με τον αθλητισμό ακόμα και σε επαγγελματικό επίπεδο.
Χρήσιμες συμβουλές
- Μην ξεκινάτε σωματική άθληση εάν έχετε συμπτώματα άσθματος
- Μην ξεκινάτε απότομα, ΠΑΝΤΟΤΕ να προηγείται προθέρμανση
- Να χρησιμοποιείτε ΠΑΝΤΟΤΕ πριν από ΕΝΤΟΝΗ ΑΘΛΗΣΗ τα φάρμακα, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας.
- Η ένταση της σωματικής άσκησης να είναι ανάλογη της φυσικής σας κατάστασης και των δυνατοτήτων σας. Μην ξεπερνάτε ΠΟΤΕ τις αντοχές σας.
- Να σταματάτε ΠΑΝΤΟΤΕ την άσκηση, εάν εμφανισθούν συμπτώματα άσθματος.
- Εάν η ατμοσφαιρική ρύπανση, ο υγρός και ψυχρός αέρας επιβαρύνει σημαντικά το άσθμα σας, τότε προτιμείστε να αθληθείτε σε ΚΛΕΙΣΤΟ ΧΩΡΟ. Μπάνιο σε πισίνα, ο κυλιόμενος τάπητας ή το ποδήλατο γυμναστικής είναι καλές εναλλακτικές λύσεις.
- Όταν αθλείστε σε εξωτερικό χώρο με κρύο καιρό καλύψτε μύτη και στόμα με ένα μαντήλι.
- Συζητείστε ΠΑΝΤΟΤΕ με το γιατρό σας για τις λεπτομερείς οδηγίες.
Επαγγελματίες αθλητές που πάσχουν από αλλεργία
Από τον παγκόσμιο αθλητισμό, τα παραδείγματα είναι πολλά.
Η Nancy Hogshead-Makar κατέκτησε τρία χρυσά και ένα ασημένιο μετάλλιο στην κολύμβηση στους ολυμπιακούς αγώνες του Λος Άντζελες το 1984, ενώ έπασχε από άσθμα.
Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η Amy Van Dyken. Είχε εκδηλώσει συμπτώματα άσθματος από ηλικία έξι ετών και μάλιστα τόσο 
έντονα ώστε να μην μπορεί να ανεβεί σκάλες. Όταν πρωτοασχολήθηκε με το κολύμπι δεν μπορούσε να κολυμπήσει περισσότερο από 100 μέτρα! Με σωστή προετοιμασία όμως και επιμονή κατάφερε να κερδίσει τέσσερα χρυσά μετάλλια στην κολύμβηση στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντας το 1996 και άλλα δύο χρυσά μετάλλια στους Ολυμπιακούς αγώνες του Σύδνεϋ το 2000 κατακτώντας την κορυφή στο άθλημά της. Ανάμεσα στους πολλούς αθλητές με άσθμα είναι και ο γνωστός, κυρίως στους παλιότερους, μπασκετμπολίστας Dennis Rodman. Αγωνίστηκε για 14 χρόνια στο ΝΒΑ, κέρδισε πέντε πρωταθλήματα και έπαιξε δύο φορές στο NBA All-Star το 1990 και το 1992, ενώ είχε σοβαρό πρόβλημα άσθματος από μικρή ηλικία.
Πολύ πρόσφατες μελέτες από την Αυστραλία όσον αφορά αλλεργία και επαγγελματικό αθλητισμό, ανεβάζουν το ποσοστό των αθλητών Ολυμπιακών αγώνων που πάσχουν από κάποια μορφή αλλεργίας, στο εντυπωσιακό ποσοστό του 8%. To 2012, στους Ολυμπιακούς αγώνες στο Λονδίνο, περισσότεροι από 700 αθλητές έπασχαν από άσθμα, ενώ παρατηρήθηκε σε πάνω από 17% στους ποδηλάτες και πάνω από 19% σε αθλητές του υγρού στίβου. Η τελευταία παρατήρηση επιβεβαιώνει παλιότερες παρατηρήσεις που έγιναν στα παγκόσμια πρωταθλήματα υγρού στίβου το 2005, 2007 και 2009.
Παρόλα αυτά, θα πρέπει να τονιστεί ότι η ύπαρξη άσθματος ή άλλης μορφής αλλεργία, δεν μείωσε την πιθανότητα αυτών των αθλητών να κερδίσουν μετάλλιο, κάτι που φανερώνει ότι η σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος σε συνδυασμό με την ισχυρή θέληση, ξεπερνούν όλα τα εμπόδια.
